Ambliyopi çocukların görsel gelişimi sırasında, çeşitli nedenlere bağlı olarak beynin bir gözden gelen görüntüden yeterince yararlanamaması nedeniyle, bu gözün görme yetisinin diğer göze kıyasla iyi gelişmemesi halidir. Bu kişilerde derinlik algısı da iyi gelişmemiştir.
Çocukların görme işlevlerinin gelişimi ilk 3 yaşta büyük oranda gerçekleşmekte ve bu gelişim 8 yaş civarında tamamlanmaktadır. İyi bir görme kapasitesi hayatın ilk yıllarında her iki gözde eşit ve net bir görüntü oluşması ve bu iki görüntünün beyine ulaştığında tek bir görüntü olarak birleştirilerek algılanması ile mümkün olmaktadır. Diğer bir ifade ile beyin her iki gözden ulaşan görüntüyü de kullanabilmelidir.
Ambliyopinin tanı konması ve tedavisinin başlaması 8 yaşı geçer ise görme kaybının hayat boyu devam edebileceğini bilinmektedir. Ambliyopinin nedenleri:
-Odaklama problemleri iki göz arasında eşit olmayan kırma kusurları: miyop, hipermetrop, astigmat, -Gözlerin birbirine paralel durmaması hali ( şaşılık, göz kayması), -Katarakt ( göz merceğinin saydamlığını yitirmesi ), -İleri derecede ptozis ( üst göz kapağı düşüklüğü )
Ambliyopinin belirtileri
Çocuklar bir gözünün daha az gördüğünü anlamayabilir veya bunu belirtmekte zorlanabilir. Göz kayması olabilir. Bir gözünü kapatma isteği duyabilir. Gözleri birbirine paralel durmayabilir.
Hareketlerinde sakarlık olabilir. Başını bir yana eğerek bakabilir. Göz tembelliği olan bir çocuk, diğer gözü sağlıklı ise dışarıdan tamamen sağlıklı olarak da gözükebilir ve bu nedenle tanı koymak gecikebilir.
3 yaşına kadar tüm çocukların görme keskinliği taraması gereklidir. Ancak belirtilerin varlığı halinde en geç 6 aylıktan itibaren göz muayenesi önerilmektedir. Çocukların göz problemleri sıklıkla da okulda çocukların öğretmenleri tarafından veya sağlık taramalarında fark edilmektedir. Tanı ne kadar erken konur ve tedaviye ne kadar erken başlanırsa sonuçları o kadar iyi olmaktadır.
Erken tanı ve doğru tedavi ile tama yakın düzelme sağlanmakta olsa da, tanı konması 8 yaşından sonraya kaldığında ise başarı şansı yaş arttıkça giderek azalmaktadır. Tedavinin prensibi, altta yatan nedeni düzelterek beynin tembel olan gözden gelen görüntüyü de kullanabilmesine destek olmaktır.
Kırma kusurları gözlükle veya gerekli durumlarda kontak lens ile düzeltilerek, beyine net bir görüntü ulaştırılabilir. Daha az gören göz, iyi gören gözün gün içinde belirli sürelerle kapatılması yoluyla iyi görmeyi öğrenmeye teşvik edilir. Şaşılık eğer gözlük kullanımıyla düzeltilemiyorsa, önce kapama ile tembel olan gözün görmesi yeterince düzeldikten sonra, ameliyatla giderilir.
Bir gözün görmesini engelleyecek derecede göz kapağı düşüklüğü veya katarakt varsa, ameliyatla düzeltilir. Göz tembelliği erken tanı ve doğru tedavi ile tamamen düzeltilebildiği gibi, geç kalındığı zaman da hayat boyu kalıcı olabilmektedir. Bu nedenle en değerli varlıklarımız olan çocuklarımızın göz muayenelerini zamanında yaptırmalıyız.