Manuka balı ilk olarak, binlerce yıl öncesine dayanan eski Babil ve Sümer kayıtlarında geçmektedir. Bugün dünyanın en popüler doğal tatlandırıcılarından biridir. Ek olarak, bazen tıbbi amaçlar için de kullanılır.
Bal, midelerindeki enzimlerle reaksiyona giren çiçek nektarını tükettikten sonra arılar tarafından oluşturulur. Kovana dönen arı maddeyi kusar ve peteklerde depolar. Bal dediğimiz bu maddedir. Balın temel amacı genç arılar için yiyecek olmasıdır. Arıcılar, genç arıları beslemek için yeterli balı nasıl bırakacaklarını bilirler ve geri kalanı insan tüketimi için alınır.
Balın tıbbi amaçlı kullanımı giderek alternatif tıptan klasiğe doğru kaymaktadır. Bal, dünya çapında binlerce yıldır kullanılmaktadır ve tıbbi özellikleri nedeniyle saygı görmektedir. Ancak her bal aynı değildir. Bazı araştırmacılar, manuka balının belirli sağlık yararları olabileceğine inanmaktadır.
Manuka balı, 1980’lerde Yeni Zelanda’daki Waikato Üniversitesi’nde yapılan mikrobiyolojik araştırmalardan sonra bilim insanları arasında tanınmaya başladı. Manuka balı, manuka çiçeğinin (Leptospermum scoparium) nektarından üretilir.
Bu eşsiz bal, monofloraldir, yani sadece bir çiçeğin nektarından elde edilir. Ayrıca polifloral manuka balı da vardır (arılar üretimi için farklı çiçeklerden nektar toplar). Ancak monofloral olanın daha yararlı olduğuna inanılmaktadır.
MANUKA BALININ 7 FAYDASI
Bal genel olarak fruktoz, glikoz, amino asitler, enzimler, vitaminler ve minerallerden oluşur. Manuka balı ayrıca diğer bal türlerinde bulunmayan aktif bir bileşen olan metilglioksal içerir. Manuka balı da dahil olmak üzere çoğu bal türü, balın antibakteriyel özelliklerinden sorumlu olan polifenol bileşikleri ve bee defensin-1 içerir.
Bilimsel araştırmalar son zamanlarda bu özel balın geleneksel tıpta neden bu kadar faydalı olduğunu anlamaya yardımcı oldu. İşte manuka balının 7 iyileştirici özelliği:
Ağız Sağlığı
Dünya çapında birçok insan kötü ağız sağlığından şikayetçidir. Araştırmalar, kötü ağız sağlığı ve eksik dişleri olan kişilerin kalp krizi ve kalp yetmezliği riskinin daha yüksek olduğunu göstermiştir. Pek çok insan, şeker ve rafine şekerlerin tüketiminin diş çürümesine yol açabileceğinden endişe ediyor. Ancak manuka balı, tatlılığına rağmen antibakteriyel özelliklerinden dolayı koruyucu bir etkiye sahiptir.
2011 yılında yapılan bir araştırma, manuka balının ağızdaki zararlı bakteri sayısını azaltabileceğini buldu. Swiss Dental Journal’da yayınlanan 2014 tarihli bir araştırma, manuka balının ağızdaki zararlı mikroorganizmaları baskılamada da faydalı olabileceğini gösterdi.
Bu çalışmaların sonucunda, manuka ballı doğal bir diş macunu piyasaya sürüldü.
Antimikrobiyal Etki
Vücudun enfeksiyonları önlemesine ve bunlarla savaşmasına yardımcı olacak doğal yollar aramak önemlidir. Dünya çapında aşırı antibiyotik kullanımı nedeniyle araştırmacılar, daha güvenli alternatifler arıyorlar. Balın antimikrobiyal özelliklere sahip olduğuna inanılmasının sebeplerinden biri, bileşiminde zararlı bakteri ve virüsleri yok eden az miktarda hidrojen peroksit bulunmasıdır. Manuka balının çeşitli tehlikeli patojenlere karşı etkili olduğuna inanılmaktadır.
2014 yılında yapılan bir araştırma, manuka balının grip virüsüyle savaşma kabiliyetini inceledi. Araştırmacılar, manuka balının grip virüsüne karşı belirgin bir baskılayıcı etkisi olduğunu ve potansiyel tıbbi etkinliği olabileceğini kaydetti. Ancak bu çalışma hücre kültürlerinde yapıldı, balın insanlarda tüketildiğinde bu kadar etkili olup olmayacağı bilinmiyor.
Bir 2018 çalışması, manuka balını tüketiciler arasında başka bir popüler bal ile karşılaştırdı. Araştırmacılar, manuka balının iki yaygın bakteri türüne karşı daha yüksek antibakteriyel aktivitesini kaydetti: Streptococcus mutans ve lactobacillus.
Diğer çalışmalarda, manuka balının potansiyel olarak Pseudomonas aeruginosa ve E. coli bakterilerini baskıladığı gösterilmiştir. Bu bakteriler genellikle cilt, kan ve idrar yolu enfeksiyonlarının nedenidir.
Yara İyileşmesi
Bal, cilde uygulandığında yara iyileşmesini hızlandırabilir. Bunun antimikrobiyal özelliklerinden ve nemli bir ortamı koruma yeteneğinden kaynaklandığına inanılmaktadır. Cilde uygulanan bal, koruyucu bir bariyer görevi görür. Ayrıca araştırmalara göre manuka balı, yara iyileşmesini ve doku onarımını hızlandırmaya yardımcı olur. Bu, kronik cilt lezyonları için yararlı olabilir.
Örneğin, diyabetli kişilerde ayak parmaklarının, ayakların veya parmakların kesilmesine yol açan bir enfeksiyon geliştirme riski daha yüksektir. 2014 yılında yapılan bir araştırma, manuka balının diyabetik ayak ülserleri için etkinliğini göstermiştir. Pansuman üzerine manuka balı uygulandığında, yaralar bal kullanılmamasına göre yüzde 25 daha hızlı iyileşti. Suudi Arabistan’da 2014 yılında yapılan bir başka araştırma, diyabetik bacak ülserlerinin tedavisinde manuka balının benzer bir etkisi olduğunu gösterdi.
2008 yılında yapılan bir başka çalışma, manuka balının şiddetli diyabetik ülserlerde ve ayakların diğer bulaşıcı durumlarında yaygın olan Pseudomonas aeruginosa bakterilerini öldürme kabiliyeti gösterilmiştir.
Boğaz Ağrısı ve Öksürüğün Giderilmesi
Bal, çok eski zamanlardan beri öksürüğün giderilmesind ekullanılmaktadır. Bir 2010 çalışması, bal ve öksürük şuruplarını karşılaştırdı. 2.5 ml bal verilen üst solunum yolu enfeksiyonu ve öksürüğü olan çocuklarda öksürüğün azaldığı görüldü. Son olarak, 2018 yılında yapılan bir araştırma, balın öksürük semptomlarını hafifletmede plaseboya kıyasla daha etkili olduğunu buldu.
Sindirim Sağlığı
Mide rahatsızlığı antibiyotiklerden kötü beslenmeye kadar çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar ayrıca sindirim sisteminin dengesini bozabilir ve gaza, şişkinliğe ve hatta ishale neden olabilir. Bağırsak dengesizlikleri, son 10 yılda probiyotiklerin popülaritesindeki artışın ana nedeni olmuştur. Manuka balı, sindirim sağlığın geliştirilmesine yardımcı olabilir.
Örneğin, dünya çapında Salmonella bakterisi yılda yaklaşık 100 milyon gastrointestinal enfeksiyon vakasından sorumludur ve 150-200 bin ölümle sonuçlanır. Bu enfeksiyonların yüzde 80’i diyetle ilgilidir ve temiz gıda ve suya erişimin sağlanması ve hasta hayvanlara maruz kalmanın azaltılması bu enfeksiyonları azaltmak için çok önemlidir. Salmonelloz semptomları diyare, karın krampları ve yüksek ateştir. Bakteriler kan dolaşımına girerse eklem ve kas ağrılarına da neden olabilir. Semptomlar bir hafta veya daha uzun süre devam edebilir.
2011 ve 2015 yıllarında yapılan araştırmalar, manuka balının Salmonella’yı yok etmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Bununla birlikte, balın bir tedavinin parçası olarak kullanılıp kullanılamayacağı konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Şimdiye kadar, antibiyotikler en iyi tedavi olarak kabul edilir.
Clostridium difficile bakterileri de bağırsak enfeksiyonlarına neden olabilir. Çok fazla antibiyotik alan veya sıklıkla hastaneye giden kişiler, bu potansiyel olarak ölümcül mikroorganizmaya yakalanma riski altındadır. Klostridial bağırsak enfeksiyonu ishale, şiddetli karın ağrısına ve sıklıkla rektal kanamaya neden olabilir.
Bir 2013 çalışması, manuka balının bu mikroorganizmanın neden olduğu enfeksiyonların tedavisinde etkili olabileceğini göstermiştir. 2014 yılında yapılan bir başka araştırma da manuka balının bu bakteriye karşı etkinliğini göstermiştir.
Fareler üzerinde 2008 yılında yapılan bir çalışmada, manuka balının ülseratif kolit veya Crohn hastalığı için de faydalı olabilecek rektal iltihabı azalttığı gösterilmiştir.
Mide Ülserleri
Dünya çapında milyonlarca insan mide ülserinden ve yüz milyonlarca insan gastrit ve mide ekşimesinden şikayetçidir. 1980’lerde araştırmacılar, helicobacter pylori bakterisinin mide ülserlerinin nedeni olduğunu keşfettiler ve bununla savaşmak için antibiyotik kullanmaya başladılar. Tedaviye manuka balı da eşlik edebilir. Örneğin, 1994 yılında yapılan bir araştırma, manuka balının helicobacter pylori bakterilerini baskılamaya yardımcı olabileceğini bulmuştur. 2015 yılında yapılan bir başka çalışmada, manuka balının alkol tüketiminin neden olduğu mide ülserlerini önlemeye yardımcı olduğu görülmüştür.
Cilt Sağlığı
Pürüzsüz ve genç görünen bir cilt birçok kişinin hayalidir. Güneş hasarını ve küçük bakteriyel enfeksiyonları veya sivilceleri yatıştırmaya yardımcı olacak doğru yüz kremi, bu rüyayı gerçeğe dönüştürmek için en iyi adımdır. Cilt rengini iyileştirmek için çoğu yüz temizleyicilere ve kremlere manuka balı eklenir. Manuka balı hem saf halde hem de diş macunlarında, boğaz pastillerinde, yüz kremlerinde veya ağız spreylerinde bir bileşen olarak alınabilir.