Anne baba tutumlarının çocuğun kişilik gelişimi üzerinde oldukça büyük rol oynadığı hemen
hemen tüm ruh sağlığı çalışanlarının birleştiği bir konudur.
Ana-babaların çocuklarına yönelttikleri tutumun sağlıklı olması, büyük ölçüde onların kendi
içlerinde barışık, kararlı, dengeli, huzurlu ve birbirlerine karşı sevgi ve saygılı olmalarına
bağlıdır.
Davranışlarımızın çoğunluğunun öğrenme yolu ile kazanıldığı göz önünde bulundururursak,
ebeveynlerin tutumunun çocuğun biçimlenmesindeki rolü ve önemi daha da açığa
çıkmaktadır.
M.Scott Peck “Bir çocuk için annesi ve babası dünyayı temsil eder. Çocuk, annesi ve babası
nasıl davranıyorsa, dünyadaki herkesin de kendisine aynı şekilde davranacağını düşünür.”
der.
Çocukların sağlıklı bir gelişim gösterebilmesi için, anne-baba tutumunu belirleyen iki temel
husus vardır. Bunlardan ilki, anne-babanın çocuğa gösterdiği destek, sevgi, ilgi, kabul ve
yakınlık; ikincisi de anne babanın çocuğa koyduğu kontrol yani çocuğa çizdiği sınırlardır. Bu
hususların tamamı, anne-baba tutumları olarak ifade edilir. Anne-babaların çocuk yetiştirme
tutumları doğal olarak çocukların kişilik özelliklerine ve davranış örüntülerine yansır.
Esasında kişinin kendiyle ve diğer insanlarla kuracağı ilişkinin temelini oluşturan çok önemli
bir husustur.
Bu yazıda toplumumuzda sıkça karşılaştığımız, katı ve otoriter tutuma sahip ebeveynlerle
yetişen çocukların kişilik gelişimlerinin nasıl etkilendiğini ele alacağım.
Öncelikle bu evlerde nasıl bir atmosfer vardır buna bakalım :
Baskıcı-otoriter ebeveyn tutumunda anne babanın kabul ve ilgisi düşük iken çocuk
üzerindeki kontrol çok yüksektir. Otoriter anne-baba sevgisini, çocuk onların istediği
gibi davrandıkça koşullu bir şekilde gösterir. Sevgiyi bir pekiştireç aracı olarak
kullanır.
Ailede katı bir disiplin anlayışı ve anlayışsız, hoşgörüsüz, katı ve baskıcı bir tutum
vardır.
Çocuk, anne babanın kurallarını yerine getirme çabasında olduğu için kendini ifade
edemez. Ailenin belirlediği kurallar ve sınırlar içinde çocukların kendine özgü yapıları
adeta yok sayılır.
Çocuktan ailenin kuralarına koşulsuz uyulması beklenir. Bütün kontrol anne ve
babadadır.
Aile içinde korku hakimdir ve çocuk korku ile büyür.
Çocuğun en basit hatası dahi cezalandırılır. Bu cezalar genelde çocuğa göre ağır
cezalardır. Çocuğun en doğal hakları bile çocuğa uslu olmasının bir ödülü olarak
verilir.
Bu tür ailelerde anne babalar çocuklarıyla çok fazla düşünce alışverişinde
bulunmazlar. Daha çok çocuklarından onlara söylenen her şeyi sorgulamadan kabul
etmesini beklerler.
Peki bahsettiğimiz bu katı ve otoriter ailede yetişen çocukların kişilik gelişimi nasıl
olur?
Öncelikle bu çocuklar stresli ve tedirgin çocuklardır.
Çocuk attığı her adımda yanlış yapma korkusu içinde olduğundan kendine olan
güveni hemen hemen yok gibidir.
Sessiz, çekingen başkalarının etkisinde kolayca kalabilen çocuklardır.
Sürekli eleştirildikleri için aşağılık duygusu geliştirebilirler.
Dıştan denetimlidirler. Kendi başlarına karar veremezler, dışarıdan birilerinin onu
yönlendirmesini beklerler.
Anne babanın aşırı koruması, çocuğa gerekenden fazla kontrol ve özen göstermesi
sonucu çocuk, genellikle diğer kimselere bağımlı bir kişilik geliştirir..
Tam tersi çocuk isyankarda olabilir.
Baskı ve katı disiplin çocuğun kendini kabul ettirmesini zorlaştırır, uyumsuzluk
görülür.
Çocuk evde anne-babasında gördüğü olumsuz tutumları, diğer yetişkinlerle ve
yaşıtları ile olan iletişiminde de uygulayabilir. Bu tip ailelerde yetişen gençlerde karar
verme ve düşüncelerini ifade etme de güçlük yaşadıkları, öfke düzeyinin yüksek
olduğu ve öfke kontrolünde sorun yaşadıkları görülmektedir.
Çocuklarımızın sağlıklı, kendine güvenen, sosyal ilişkiler kurabilen, iletişim becerisi gelişmiş
birer birey olmasını istiyorsak, erken çocukluk döneminden itibaren onlara karşı baskıcı,
sindirici bir tutumdan uzak durmamız gerekiyor. Bunun yerine destekleyici, sevgi ve ilgiyi
merkeze alan, sağlıklı sınırları belirlenmiş bir ana-baba tutumu benimsemek en doğrusu
olacaktır. Bu tür ebeveyn yaklaşımında, anne-babalar çocuklarını destekler ama bunun
yanında sınırlarını koymayı da ihmal etmez.
Çocuk yetiştirmedeki ilkemiz şu olsun : Çocuk duyguda özgür; davranışta disiplinli
olmalıdır.
Psikolojik Danışman SÜMEYYE ÇOMAKLI YALÇIN
İletişim:
Web Sitesi: pskdansumeyyecomakliyalcin.com
E-mail: comakliyalcin@gmail.com
İnstagram: psk.dan.sumeyyecomakliyalcin
